Libra’dan Sonra Merkez Bankalarını “Stabil Coin” Korkusu Sarıyor

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Ne olanca kazançlarına rağmen Bitcoin, ne başta Etherium olmak üzere çeşitli alternatif kripto para çeşitleri para otoritelerini gerçek anlamda ürkütmemişti. Bunun bir sebebi bizzat kripto paraların değerinin çok oynak olması… Örneğin Bitcoin… Ocak ayı sonunda 3000 $ civarına inmiş olan Bitcoin şimdi 10.000 $ seviyelerinde… Aynı Bitcoin 2017 sonunda ise 14 bin sınırına yaklaşmıştı. Para otoriteleri bu kadar kısa süreler içinde değerini üçe dörde katlayan, sonra aniden üçte bire, dörtte bire düşen bir “para”nın para olarak yaygın olarak kullanılamayacağı düşünüyorlardı ve kripto paralara karşı büyük alakaya karşı şu ana kadar da haklı çıktılar.

Fakat bir süredir stabil coin ya da stabil kripto para denilen bir tür ortaya çıktı. Bu yeni türün amacı kripto paralara olan güvensizliği doğuran bu aşırı oynaklığa bir çare bulmak… Zaten adı daha doğrusu sıfatı bile bunu anlatıyor: Stabil yani istikrarlı…

ABD Dolarına çıpalanmış kripto para Tether veya bir başka benzeri TrueUSD bunun birer örneği… “Dai” gibi bir başka örnek ise rezerv olarak yine kripto paraları tutuyor ve kendi içinde bir borç verme mekanizması da mevcut. Ama dolar ama başka bir varlık, rezerv olarak ne tutarlarsa tutsunlar, sonuçta düz kripto paraların tersine değerlerini istikrarlı kılacak, parayı destekleyecek bir “karşılık” bir rezerve sahip olmaları önemli sayılıyor.

Fakat Facebook kendi kripto parası Libra’yı geçtiğimiz günlerde ilan edene kadar bu stabil kripto paralar çok da dikkat çekmemişti. Zuckerberg tarafından yeni duyurusu yapılan ve 2020’da işlem görmeye başlayacağı bildirilen Libra’dan sonra stabil kripto paralara ilgi aniden arttı; bunlara yönelik eleştiriler de…

Libra da bir “stabil coin”, Facebook’un bu dijital parası “Libra Blockchain” ismi verilen open-source blockchain üzerinde çalışıyor. Açıklamaya göre “Libra’ya gerçek bir değer verecek bir varlıklar rezervi tarafından destekleniyor ve ekosistemin gelişmesi ile görevli Libra Association (Libra Ortaklığı) tarafından yönetiliyor.”

Libra’nın bağlı olduğu rezerv ile ilgili ise şöyle deniliyor: “Libra gerçek varlıklar rezervi ile tam destekleniyor. Oluşturulan her Libra için Libra Rezervi’nde banka mevduatı ve kısa vadeli devlet menkul kıymetlerinden oluşan bir sepet tutulacak, gerçek değerine güven inşa edilecektir. Libra Rezervi, zaman içinde değerinin düşmemesi ve Libra’nın değerini korumak için görev yapacaktır.”

Böylelikle Libra’nın “gerçek” değerinin de, gerçek varlıkların olduğu Libra rezervi tarafından garantileneceği iddia ediliyor. Ayrıca Libra Ortaklığı da bu dijital paranın arzı ve rezerv ile olan ilişkisinden sorumlu olacak.

Facebook, Libra’nın amacının “milyarlarca insanın kullanabileceği basit global para ve finansal altyapı sunmak” olduğunu bildirmişti.

Libra, kripto paraların en önemli prensibinde yani bir merkez tarafından yönetilmeyişleri konusunda onlardan ayrılıyor. Bitcoin’i hiçbir kuruluş kontrol etmiyor. Facebook’ta ise bunun aksine Libra Association var. Bu kuruluşun ortaklarının Libra ve onun kullanımı üzerinde önemli ölçüde kontrolü bulunuyor.

Libra’nın Libra Association isimli yönetim kurulunda 28 kurucu üye var. Üyeler PayPal, Ebay, Spotify, Uber, Lyft Thrive Capital, Visa, Mastercard ve Coinbase gibi şirketlerin temsilcilerinde oluşuyor. Bu durum Libra için bir yandan bir güven unsuru, diğer taraftan ise güvensizlik… Bu şirketler Libra’nın geleceğini şekillendirmede söz sahibi olacak.

Ve Libra, kripto para hâttâ giderek bildiğimiz para piyasalarının hakimi olursa, bunun sonucu da “para üretimi” denilen devasa gücün merkez bankalarının ve diğer bankaların elinden çıkıp bu birkaç büyük dijital şirketin eline geçmesi.

Böyle bir durumunda kişilerin kişisel bilgilerinin bu büyük şirketler elinde oyuncak olmasından endişe ediliyor. Facebook’un geçmiş kimi uygulamaları da bu endişeye gerekçe gösteriliyor. Fakat asıl endişe bu değil; asıl endişe merkez bankalarının para politikalarını belirlemedeki yetkilerini elden kaçırmaları… Bütün dünyada ve Türkiye’de merkez bankalarının hükümetten bağımsız olmaları meselesi tartışılırken merkez bankalarına tehdit bu durumda başka bir yerden, Facebook, Google, vb gibi dev dijital tekellerden geliyor.

Bir ülkenin para yaratma tekeli o ülkenin belki de en önemli egemenlik göstergesi olduğuna göre, bu yeni durumun ülkelerin egemenliğini şimdiye kadar olandan çok daha fazla ölçüde büyük şirket tekellerinin eline vereceğinden korkuluyor.

İşin bu son egemenlik bölümü hakkındaki endişeler henüz çok dillendirilmemiş de olsa merkez bankacılar istikrarlı, stabil kripto paralar aleyhine seslerini yükseltmeye başladılar.

ALMAN MERKEZ BANKASI BAŞKANI UYARDI

Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) Başkanı Jens Weidmann, stabil coinlerin yaygın olarak kullanımının bankaların faaliyetlerine zarar verebileceği uyarısında bulundu.

Aynı zamanda Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Konseyi üyesi de olan Weidmann, Almanya’nın Eltville şehrinde düzenlenen “5.Makro İhtiyati Konferansında” konuştu.

Weidmann, konuşmasında finansal istikrar için yeni risklere ve bunun sonuçlarına değindi.

Weidmann, kripto paralarda küresel düzeyde bir düzenlemeye ihtiyaç olduğuna işaret ederek, “Eğer stabil coinler yaygın bir şekilde kullanılırsa, bankaların mevduatlarını ve iş modellerini zayıflatabilir. Bu da bankaların faaliyetlerini ve finansal piyasalarda aracılık işlemlerini sekteye uğratabilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Weidmann, Mayısta yaptığı açıklamada, kriz dönemlerinde finansal sistemde istikrarsızlık yaratma potansiyeli taşıyacağı için merkez bankalarının dijital para birimlerini kullanıma alırken dikkatli hareket etmeleri gerektiğini belirterek, dizayna bağlı olsa da dijital merkez bankası parası kullanımının yayılmasının, ciddi sonuçlara sebep olabileceği uyarısı yapmıştı.

Weidmann, kolay erişimin dijital para talebinde oynaklığı artıracağına işaret ederek, “Dijital paraya kolay erişim kriz zamanlarında daha hızlı bir çöküşe yol açarak banka iflaslarını daha da kötüye götürebilir” yorumunda bulunmuştu.

BİR UYARI DA “FACEBOOK KURUCUSU”NDAN

Benzer eleştiriler sadece merkez bankacılarından gelmiyor. Facebook’un kurucularından Chris Hughes, Financial Times’daki köşe yazısında sosyal medya devi tarafından bu hafta tanıtılan kripto para Libra’yı eleştirdi.

Hughes, büyük şirketler yeni kripto para idaresine başladığında merkez bankaları ile tüketiciler arasında oluşabilecek “yeni bir parasal otorite” uyarısında bulundu.

Facebook kurucu ortağı, Libra’nın diğer kripto paralardan farklı olduğunu, çünkü diğer para birimlerine çıpalı bir “stablecoin” olduğunu ifade etti.

Libra’nın kontrolü merkez bankalarından Visa, Uber ve Vodafone gibi özel şirketlere devredebileceğini ifade eden Hughes, dolar ve euroya dayalı yeni kripto paranın istikrarsız yerel paraları zayıflatabileceğinin altını çizdi.

Hughes, düzenleyici kurumlara hızlı bir şekilde harekete geçmeleri ve Libra’nın yıkıcı gücünü hafife almamaları çağrısında bulundu.

Bu korku ve endişeler ne kadar gerçek, ne kadar hayali?

Dünyada her yeni teknolojik veya kurumsal yenilik yeni umutlar yanında yeni korkulara da neden oldu tarih boyunca… Stabil kripto paralar daha doğar doğmaz bu zamana kadar eski tip kripto paraların yarattığı endişeden daha fazlasına sebep oluyor gibi gözüküyor. Endişelerin de gerçek dayanakları var. Bu tür kripto paralar, kripto para dünyasının en önemli amacı olan devletlerden veya herhangi bir merkezden bağımsız olma prensibini de ihlal ediyor. Devletlerden bağımsız olalım derken kripto para evreni dev dijital şirketlerin eline düşüyor. Şimdilik abartılı da olsa korkulan şey bu!

Bunun karşılığında elde edilen güvenlik, istikrarlı bir para değeri ve finansal işlemlere hemen herkesin kolayca ulaşması olacak. Daha doğrusu açıklanan hedef bu… Bakalım öyle mi olacak?